آشنایی با انواع گیربکس اتوماتیک شامل:

CVT, DSG, Tiptronic, Dual-Clutch, Automated-Manual Transmission

سیستم انتقال (یا همان گیربکس) همانند پلی بین موتور و چرخ های محرک وسیله ی نقلیه عمل می کند. گیربکس یا جعبه دنده گشتاور و نیرو را به سرعت های مختلف تبدیل می کند. به عبارت ساده تر قدرت را از بخش اول به بخش دوم می فرستد و به ماشین کمک می کند تا به جلو و عقب حرکت کند. نسخه ی اتوماتیک گیربکس می تواند دنده ها را با حرکت وسایل نقلیه تغیر دهد و راننده جز انتخاب حالت ها نیاز به انجام کاری ندارد. وسایل نقلیه مدرن نسخه های متفاوتی از انواع گیربکس اتوماتیک را استفاده می کنند که در اینجا به اختصار آنها را معرفی می کنیم:

تاریخچه گیربکس اتوماتیک:

برای اولین بار در تاریخ مخترع کانادایی به نام آلفرد هورنر مونرو(Alfred Horner Munro) مفهوم گیربکس اتوماتیک را ارائه کرد. او از هوای فشرده برای تعویض دنده ها استفاده کرد. مخترع آمریکایی اسکار اچ بانکر (Oscar H.Banker) این مفهوم را توسعه داد و اولین گیربکس اتوماتیک عملی و کاربردی را اختراع کرد.  غول خودروی  دنیا جنرال موتورز نخستین ماشین مدرن با دنده خودکار (گیربکس اتوماتیک) خود را به نام هیدراماتیک (Hydramatic) در سال ۱۹۴۰ میلادی معرفی و به تولید انبوه رساند.

انواع مختلفی از گیربکس اتوماتیک موجود می باشد که بسته به ساخت و مدل خودرو متفاوت می باشد.

مرسوم ترین نوع گیربکس اتوماتیک

این سیستم اغلب به عنوان مبدل گشتاور اتوماتیک شناخته می شود، این نوع مدل استاندارد گیربکس اتوماتیک است که در اکثر ماشین های امروزی یافت می شود. برخلاف گیربکس دستی ، در گیربکس های اتوماتیک از کلاچ برای تغیر دنده ها استفاده نمی شود. در عوض یک کوپل (جفت شدن) سیال هیدرولیکی یا یک مبدل گشتاور این کار را انجام می دهد. این سیستم به بخش کنترل الکتریکی ( ECU)  موتور وصل می شود و کنترل دقیق وسیله ی نقلیه را ممکن می سازد.

از جمله ماشین هایی که از این گیربکس اتوماتیک مرسوم استفاده می کنند می توان کیا اسپورتیج را نام برد.

ماشین های اتوماتیک عملکرد نرمی دارند، اما تعویض دنده ها در اکثر موارد سریع نیست. اگرچه با آمدن مدل های قوی و پرطرفدار ZF 8 سرعته که در اغلب ماشین های جگوار و بی ام و یافت می شود این تصور تغییر کرده است.

از جمله مدل های محبوب که از این گیربکس اتوماتیک بهره می برند می توان پورشه پانامرا ، بی ام و X1 ، کیا اسپورتیج و … را نام برد.

گیربکس نیمه اتوماتیک

این سیستم همچنین به نام سیستم انتقال نیمه اتوماتیک ( SAT) و چندین نام دیگر شناخته می شود. این نوع گیربکس اتوماتیک از یک کلاچ معمولی و سیستم تنظیم دنده استفاده می کند اما عمل تعویض دنده را با استفاده از سنسورها، عملگرها، پردازنده ها و فناوری پنوماتیک ( گازهای فشرده) بصورت اتوماتیک انجام می دهد.

فورد کوگا (Ford Kuga) از جمله ماشین هایی است که از گیربکس نیمه اتوماتیک استفاده می کنند.

ماشین هایی با این گیربکس در بزرگراه ها عملکرد بهتری را از خود نشان می دهند. این مدل ها برای رانندگی در شهر توصیه نمی شوند به این دلیل که موتور در شتابگیری های اولیه و سخت عملکرد نامنظمی را نشان می دهد.

از مدل های محبوب این دسته می توان فورد کوگا، ولوو V40، آئودی A5 و… را نام برد.

گیربکس اتوماتیک CVT (سیستم انتقال متغیر پیوسته)

این نو گیربکس ها برای تعویض دنده ها به جای چرخ دنده های فولادی که در گیربکس های اتوماتیک مرسوم یافت می شود از تسمه و قرقره ( پولی ) استفاده می کند. این امر عمل تعویض دنده را بصورت یکپارچه انجام می دهد و به موتور کمک می کند تا در ماکزیمم سرعت بچرخد.

دو مدل گیربکس اتوماتیک CVT وجود دارد.  گیربکس CVT هیدرواستاتیک که از موتورهای هیدرواستاتیک و پمپ هایی با تغییر مکان متغیر برای انتقال نیرو به موتور استفاده می کند. در مدل دیگر گیربکس CVTs تورویدال (Toroidal) برای این منظور از دیسک ها و غلتک های نیرو استفاده می کند.

شورلت اسپارک (Chevrolet Spark) یک مثال محبوب از گیربکس اتوماتیک CVT می باشد.

این سیستم انتقال به موتور اجازه می دهد تا در بالاترین میزان بازدهی با شتاب یکپارچه عمل کند. این نوع گیربکس اتوماتیک به صرفه جویی در مصرف سوخت نیز کمک می کند و هزینه تعمیر و نگهداری آن گران نمی باشد. اما موتور تحت فشار و شتابگیری کمی صدا تولید می کند. بسیاری از ماشینها از این نوع گیربکس استفاده می کنند. که از جمله موارد محبوب می توان به شورلت اسپارک، فورد C-Max، نیسان سنترا و … اشاره کرد.

گیربکس اتوماتیک دبل کلاچ (DCT)

این نوع ترکیبی از گیربکس اتوماتیک و دستی می باشد. در گیربکس اتوماتیک دبل کلاچ تورک کانورتور یا مبدل گشتاور وجود ندارد. شما برای تعویض دنده از دو شفت مجزا استفاده می کنید، یکی برای دنده های زوج و دیگری برای دنده های فرد. هر کدام از شفت ها دارای کلاچ مجزا هستند.

از جمله ماشین های محبوب این دسته می توان Chrysler Dodge Dart را نام برد.

شما می توانید در کسری از ثانیه به یک دنده بالاتر یا پایین تر بروید. تبدیل حالت اتوماتیک به دستی نیز به صورت یکپارچه انجام می شود. با این وجود گیربکس های اتوماتیک دو کلاچه از سرو صدای کلاچ ها، صدای خراشیدن و انتقال های ناهنجار گریزی ندارد.

از جمله ماشین های محبوب که از گیربکس های اتوماتیک دو کلاچه بهره می برند می توان به Ford Fiesta ، Chrysler Dodge Dart و … اشاره کرد.

گیربکس  اتوماتیک DSG ( گیربکس تعویض مستقیم)

این نوع گیربکس تقریبا شبیه گیربکس های اتوماتیک دو کلاچ می باشد با این تفاوت که مشکلات مزاحم  آن را ندارد. در این مدل به جای تورک کانورتور یا مبدل گشتاور از دو کلاچ استفاده می شود، و مکانیزم آن به این صورت است که یکی از کلاچ ها را به سادگی رها می کند و دومی را برای تعویض دنده ها درگیر می کند. این سیستم انتقال تعویض دنده های نرم تر و سریع تری را نسبت به مدل های مرسوم به همراه دارد.

مدل های مدرن گیربکس های اتوماتیک DSG مصرف سوخت بهینه تری حتی نسبت به گیربکس های دستی دارند. گیربکس های دو کلاچه یک انتقال خشک را انجام می دهند به همین دلیل راننده اصلا نیازی به تعویض روغن گیربکس ندارد. این گیربکس کلاچ ها را خشک باقی می گذارد و در نهایت آنها کیفیت اصطکاکشان را از دست می دهند. در نتیجه شاهد تعویض های ناگهانی ، واکنش های کند به تعویض دنده و انتقال نامنظم خواهیم بود. در سمت دیگر فناوری DSG  یک انتقال مرطوب است و کلاچ ها را چرب و روان نگه می دارد. نتیجه ی ای کار عملکرد طولانی همراه با تعویض دنده ی سبک و نرم خواهد بود. با این وجود شما باید روغن گیربکس را بر اساس دوره های منظم (معمولا هر ۴۰ هزار کیلومتر) تعویض کنید که کمی هزینه بر می باشد.

بی ام و M3 یکی از بهترین خودروهای با گیربکس اتوماتیک DSG برای رانندگی می باشد.

بسیاری از کارخانه های خودروسازی از قبیل اسکودا( Skoda)، فولکس واگن ( VW) ، پورشه ( Porsche) و آئودی (Audi) از این مدل گیربکس اتوماتیک  اما تحت نام های مختلف برای خودروهایشان استفاده می کنند. برای مثال، پورشه نام PDK را برای این نوع گیربکس انتخاب کرده در حالی که در خودروهای آئودی نام آن DSG S-Tronic می باشد.

گیربکس اتوماتیک تیپ ترونیک ( Tiptronic)

این مدل یکی از انواع گیربکس اتوماتیک است که عملکرد آن شباهت بسیار زیادی با گیربکس دستی دارد. به هر حال از نظر حس کاربر با گیربکس دستی متفاوت است، این سیستم از یک مبدل گشتاور( تورک کانورتور) به جای پدال کلاچ استفاده می کند که امکان تعویض دنده خودکار را فراهم می کند و اجازه نمی دهد راننده کنترل کامل روی دنده ها داشته باشد.

ویژگی منحصر به فرد این سیستم امکان برداشتن حالت اتوماتیک می باشد. این بدان معنی است که شما می توانید ماشین خود را بصورت اتوماتیک برانید در عین حال که امکان تغییر به حالت دستی را نیز در شرایط خاص مثلا بالا رفتن از تپه یا رانندگی در سراشیبی دارا می باشید.

گیربکس اتوماتیک تیپ ترونیک اولین بار در پورشه ۹۱۱ مشاهده شد.

خودروهایی که از این مدل استفاده می کنند دارای ویژگی ایمنی داخلی می باشند به طوریکه هرگونه خطای راننده به گیربکس آسیب نمی زند. تعداد زیادی از خودروسازان از این گیربکس اتوماتیک استفاده می کنند اما اولین بار پورشه در سال ۱۹۹۰ میلادی در مدل ۹۱۱ از این گیربکس رونمایی کرد و سپس شرکت بی ام و و کرایسلر(دوج) آنرا تعمیم دادند.

جمع بندی

کدام مدل گیربکس اتوماتیک را بهتر است انتخاب کنید؟ باید بگیم، این امر بستگی به ساخت، مدل و نوع عملکردی دارد که شما به دنبال آن هستید. علاوه بر این بودجه ای که شما در اختیار دارید نیز مسئله مهمی است. زیرا برخی گیربکس ها ی اتوماتیک از بقیه گرانتر هستند. امیدوارم این مقاله به انتخاب شما کمک کرده باشد.